Fugletribunalet
Agnes Ravatn
Roman
Samlaget, 2013

Om du enno ikkje har merka deg med namnet, er det på høg tid. Etter prisar og utmerkingar, essay-samlingar og ein debutroman det svingar av, forten Agnes Ravatn all den ros ho har fått. Og mykje meir til. Ho er morosam, intelligent og ein god observatør. Eg likar alt ho har skrive fram til no, veldig godt.
Med Fugletribunalet må eg ta eit skritt opp på adjektiv-stigen,
opp frå ”likar”; eg elskar denne boka.

Eg las Veke 53 (debutromanen hennar frå 2007) i sumar, og var særs begeistra. Likevel var det noko som mangla. Eg kjende det som om Ravatn heldt meg på ei armlengds avstand, som eg ikkje slapp heilt inn; det var eit beskyttande lag mellom ho som forfattar og meg som lesar. Det kjendes litt som small talk, som ein fatisk samtale, underhaldande og fin, men kor me ikkje kom til dei verkeleg store samtaleemna.

Då eg byrja lese Fugletribunalet, hadde eg difor eit håp om at det beskyttande laget skulle vere vekke, at me no skulle snakke om livets store spørsmål. Eg opplever at Ravatn gjer nettopp det. Ein ting er at ho no skriv i fyrsteperson, medan me i Veke 53 følgde Georg Ulveset frå utsida, fortald i tredje person.
I tillegg til at det er hovudpersonen Allis som sjølv fortel, opnar Ravatn dei inste portane og tek oss med inn i ei kjenslestyrt verd, kor hennar unike sans for humor framleis har sin plass, men kor det er livets tyngande alvor som spelar hovudrollen. Me er i vaksenlivet.

I eit glimt forstod eg at eg no var blitt ein person som trong hjelp, andres omsorg. Eg fyltest med blygrått tungsinn ved tanken på å vere så fullstendig plassert utanfor andre folk. Mens andre var menneske av kjøt og blod, som åt i lag, gråt i lag,var eg eit fugleskremsel som stod midt ute på åkeren, menneskelignande, men ikkje menneske, og utanfor alle sosiale samanhengar, åleine – men eit fugleskremsel hadde i det minste ein funksjon, og det hadde ikkje eg.

Handlinga i Fugletribunalet er lagd ut på landet, til eit gamalt hus. Det er skog, det er fjell, det er blomar og det er fuglar. Og det er to menneske, Allis og Bagge, som begge har ein tung ryggsekk på. Denne mykje omtalte bagasjen me alle i større eller mindre grad ber på. I den lukka bobla av verda kor Allis og Bagge lever, må ein før eller sidan opne ryggsekken og vise kva ein har der.
For meg er Ravatn sin andre roman ei forteljing om kva som skjer når ein held denne ryggsekken lukka for lenge. Og kva som då skjer når ein opnar han opp. Me er jo alle produkt av fortida vår.

Midt i alvoret evner Ravatn som nemnt å halde på den skarpe, morosame stilen me kjenner ho for, mellom anna når ho beskriv den uforløyste erotiske spenningen som byggjer seg opp i Allis:

Han togg maten sakte bak ryggen min mens kummen fylltest med vatn, eg hadde alt for mykje såpe i, det skumma over, vulgært, det skvulpa vatn på T-skjorta mi, ein invitasjon til erotikk. Prøvde å ikkje stå framoverlent, inviterande liksom. Eg knepte beina saman og stod stiv som ein stokk og skylde glas.
Har du problem med ryggen?
Litt støl, berre.

Ravatn seier til Dagbladet at ho ville skrive ein intelligent pageturner, og eg kan med store bokstavar skrive under på at det målet er nådd. Det er noko uforløyst til stades på kvar ei side, eg kan ikkje vente med å finne ut kva som skjer til slutt. I eit intervju med NRK fortel Ravatn at ho sjølv var usikker på korleis forteljinga skulle ende, ho hadde fleire alternativ til slutten, og at det var då ho slutta å drøyme om boka ho forstod at den riktige slutten var på plass. Det held eg med ho i.

Av og til når eg les romanar som så vidt rundar 200 sider, sit eg att med ei kjensle av at noko manglar, av at eg ikkje blei skikkeleg kjend med karakterane, at boka burde vere dobbelt så lang. Agnes Ravatn viser her at ein på 208 sider kan skrive ein fullkomen roman; den beste eg har lese så langt i år.